Ինչո՞ւ Ամբերդի ամրոցը պետք է լինի ձեր Հայաստանյան շրջագայության ծրագրի մեջ

Հայաստանն առավել հայտնի է իր դարավոր վանքերով և հոգևոր տեսարժան վայրերով: Երկրի կրոնական ժառանգությունից զատ, պահպանվել է ամրոցների մի ամբողջ աշխարհ։ Դրանք կառուցվել են զավթիչներից պաշտպանվելու և հայկական ինքնիշխանությունը պահպանելու համար: Այդպիսի գանձերից մեկն է Ամբերդի ամրոցը՝ ամպերով ծածկված միջնադարյան հրաշք, որը հմայում է յուրաքանչյուր այցելողի: Անկախ Ձեր հետաքրքրություններից, Ամբերդը պարտադիր այցելության վայր է՝ Հայաստան յուրաքանչյուր շրջագայության ժամանակ:

Ամբերդը գտնվում է Արագած լեռան հարավային լանջերին, որը ժամանակակից Հայաստանի ամենաբարձր լեառն է։ Երևանից դեպի ամրոց, մեքենայով ընդամենը մեկ ժամվա ճանապարհ է։ Այն անցնում է գեղատեսիլ Արագածոտնի մարզով՝ լեռնային ճանապարհներով,  աստիճանաբար գյուղերից հեռանալով՝ կընկղմվեք հրաշալի բնության մեջ։

Ամբերդ անվանումը նշանակում է «ամրոց ամպերի մեջ», ինչը համապատասխան անվանում է՝ հաշվի առնելով դրա բարձրությունը և մառախուղի հաճախակի ծածկոցները։ Հարկ է նշել, որ Ամբերդը հասանելի չէ տարվա բոլոր եղանակներին։ Ձմռանն առատ ձյան պատճառով ճանապարհները կարող են վտանգավոր լինել։ Տեղական իշխանությունները հաճախ փակում են մուտքը՝ վթարներից խուսափելու համար։

Ձմռանը առատ ձյունը կարող է վտանգավոր դարձնել ճանապարհները, և տեղական իշխանությունները հաճախ փակում են մուտքը՝ վթարներից խուսափելու համար։ Այսպիսով, եթե պլանավորում եք գալլ Հայաստան և այցելել հնագույն տեսարժան վայրեր, պլանավորեք Ձեր ճամփորդությունը գարնանը, ամռանը կամ վաղ աշնանը։

Ամբերդի պատմությունը սկիզբ է առնում 7-րդ դարից, երբ Կամսարական ազնվական ընտանիքը սկսել է դրա կառուցումը։ Դարերի ընթացքում ամրոցը ձեռք բերեց ռազմավարական նշանակություն և ընդարձակվեց, հատկապես 10-րդ դարում Բագրատունիների տոհմի օրոք։

1026 թվականին հզոր Պահլավունիների ընտանիքը ստանձնեց Ամբերդի տիրապետությունը և ավելի ամրացրեց այն՝ դարձնելով տարածաշրջանի կարևորագույն պաշտպանական վայրերից մեկը։

Սակայն տարածաշրջանը շուտով բախվեց ներխուժումների ալիքների։ 1045 թվականին Բագրատունյաց մայրաքաղաք Անիի անկմանը զուգահեռ, սկիզբ դրվեց Բյուզանդական կայսրությանը  անկայունությանը։ Կարճ ժամանակ անց սելջուկները գրավեցին Ամբերդը և այն վերածեցին ռազմաբազայի։

Ավելի ուշ, Զաքարյան եղբայրները՝ ազնվական հայ ընտանիքի անդամներն ազատագրեցին և վերադարձրեցին այն։ Սակայն, 1236 թվականին, ամրոցը կրկին ընկավ՝ այս անգամ մոնղոլների ձեռքը՝ դեպի տարածաշրջան նրանց արշավանքի ժամանակ։

Ամբերդն ավելի շատ ավերածությունների ենթարկվեց 14-րդ դարավերջին՝ Լենկ-Թեմուրի արշավանքի ժամանակ։ Դրանից հետո, ամրոցն անհետացավ պատմական գրառումներից՝ դանդաղորեն փլուզվելով և վերածվելով ավերակների, սակայն երբեք չկորցնելով իր վեհաշուք տեսքը։

Ամբերդի ամենագեղեցիկ և անվնաս շինություններից մեկը Վահրամաշեն եկեղեցին է, որը կառուցվել է 1026 թվականին իշխան Վահրամ Պահլավունու կողմից: Կառուցված տեղական սև բազալտից, այն ունի ավանդական խաչաձև գմբեթավոր կառուցվածք՝ յուրաքանչյուր անկյունում չորս փոքր մատուռներով: Այս եկեղեցին առանձնանում է գմբեթի մեջ ներդրված կերամիկական խոռոչ խողովակների շարքով: Դրանք հնարամտորեն նախագծված են գմբեթի քաշը նվազեցնելու և պատարագների ժամանակ ակուստիկան ապահովելու համար:

Ամբերդի միջնադարյան բաղնիքը մեկ այլ հետաքրքրաշարժ վայր է: Այն արտացոլում է հռոմեական ոգեշնչմամբ լոգանքի ավանդույթները, որոնք Հայաստան են հասել հին մշակութային փոխանակման միջոցով: Կառույցը ներառում է հանդերձարան, լոգարանի սրահ և կաթսայատուն։ Հագեցած է բարդ հիպոկաուստային (հատակի տաքացման) համակարգով, որը տաք օդը շրջանառում էր հատակի տակ՝ ներսը տաք պահելու համար:

Պեղումները ցույց են տվել, որ Ամբերդը ոչ միայն ռազմական ամրոց էր, այն նաև՝ գործող համայնք։ Հնագետները հայտնաբերել են մետաղական գործիքներ, կերամիկական իրեր, ապակե իրեր, մետաղադրամներ և նույնիսկ դեկորատիվ առարկաներ։ Գորգերի մնացորդները ենթադրում են, որ ամրոցի ներքին մասի որոշ հատվածներ զարդարված են եղել գործվածքներով, ինչը այն դարձրել է ոչ միայն պատերազմական, այլև առօրյա կյանքի վայր։

Այս գտածոները պատկերացում են տալիս լավ կազմակերպված համայնքի մասին, չնայած դրա հեռավոր և պաշտպանական դերին։

Գորգերի բեկորների մնացորդները ենթադրում են, որ ամրոցի ներքին մասի որոշ հատվածներ զարդարված էին գործվածքներով, ինչը այն դարձնում էր ոչ միայն պատերազմի վայր. այն նաև առօրյա կյանքի վայր էր։

Հնագետները հայտնաբերել են մետաղական գործիքներ, կերամիկական իրեր, ապակե իրեր, մետաղադրամներ և նույնիսկ դեկորատիվ առարկաներ: Գորգերի մնացորդները վկայում են, որ ամրոցի ներքին մասի որոշ հատվածներ զարդարված են եղել գործվածքներով։

Այս գտածոները ներկայացնում են լավ կազմակերպված համայնք, չնայած նրա հեռավոր և պաշտպանական դերին։

Ամբերդ ամրոց այցելելը նման է այլ դարաշրջան մտնելուն։ Բարձր պատերը, շրջակայքը և շ քամիները միասին ստեղծում են սյուրռեալիստական մթնոլորտ։ Անկախ նրանից, թե դուք հետաքրքրված եք հին ճարտարապետությամբ, հայոց պատմությամբ, թե պարզապես ցանկանում եք հիանալ լեռնային տեսարաններով, այս վայրը Ձեզ համար շատ հետաքրքիր կլինի։

Եթե Դուք ցանկանում եք այցելել անհայտ վայրեր Հայաստան կատարած  ճանապարհորդության ընթացքում, Ամբերդը պետք է պարտադիր ցանկում։ Բնության գեղեցկություն, պատմական խորության և ճարտարապետական շքեղության համադրությունը այն դարձնում է երկրի ամենանշանակալի տեսարժան վայրերից մեկը։